Audiodeskrypcja kurtyny Franza Angelo Rottonary w Teatrze Polskim w Bielsku-Białej

Kurtyna w Teatrze Polskim w Bielsku-Białej

Autor - Franz Angelo Rottonara

Miejsce wykonania - pracownia Josefa Kautsky’ego w Wiedniu

Rok powstania - 1890

Technika - olej na płótnie

Wymiary – 8 metrów szerokości, 6 metrów wysokości

 

Pastelowa w kolorystyce idylliczna scena: w centrum kompozycji osiem roznegliżowanych kobiet tańczących w kręgu pośród gaju z drzewami i kwitnącymi krzewami. W tle po lewej wznosi się wzgórze z budowlą na szczycie. Młode kobiety, o kręconych włosach upiętych luźno nad karkiem, w różnych odcieniach blondu i brązu, tańczą trzymając się za ręce. Prowadzi je z lewej strony brunetka, obrócona do nas tyłem, ubrana w zwiewną delikatnie różową mocno udrapowaną szatę. Ręce ma wysoko uniesione w tanecznym geście. Podąża za nią kolejna kobieta zwrócona przodem, blondynka, zadzierając głowę w lewą stronę. Jest naga, okryta zaledwie przezroczystym tiulem unoszącym się w powietrzu. Trzyma ją za rękę kolejna, wyznaczając oś kompozycji, będąc w jej centrum. To blondynka przepasana wyłącznie u dołu szatą w kolorze koralowym. Spogląda w prawy dolny róg gaju, w którym umieszczeni zostali mały chłopiec i dziewczynka z klatką z ptakami. Po tej tancerce sznur z połączonymi dłońmi tancerek zostaje zerwany, lecz pozostałe kobiety z lewej trzymają się nadal za ręce. Kolejna tancerka o blond włosach jest naga, lekko przepasana przezroczystym tiulem. Za dłoń trzyma ją po prawej brunetka, która jako jedyna spogląda przed siebie, w oczy widza. Na ramionach ma lekko przerzucony błękitno-szkarłatny materiał zawiązany na węzeł. Trzy pozostałe tancerki zawracają linię kręgu za nimi, tworzą drugi rząd. Są również roznegliżowane, ubrane jedynie w przezroczyste tiulowe szarfy. Ostatnia z nich, widoczna z tyłu, ma na sobie szatę w kolorze brudnego różu. Pod bosymi stopami tancerek kładą się lekkie cienie. Większość kobiet jest rozpamiętanych w tańcu, są nieobecne wzrokiem. Ich ciała są smukłe, gładkie o jasnym odcieniu skóry. Tancerki tańczą wewnątrz gaju, który okalają dwa większe drzewa z prawej i lewej strony. Za ich tanecznym kręgiem znajduje się niski, kamienny murek, który zakończony jest po prawej stronie wysokim postumentem. Na jego szczycie umieszczona jest widoczna od tyłu rzeźba półleżącej postaci kobiecej z dużym dzbanem pod prawym ramieniem. Przedstawiona od tyłu w półakcie, na biodrach ma narzuconą jedynie szatę, dlatego przypomina swoim wyglądem kobiety tańczące w kręgu. Po drzewie z prawej strony przedstawienia wije się kwitnące pnącze z różowo-fioletowymi kwiatami. U dołu pnia leżą dwa duże głazy kamienne. Z lewej strony również stoi wykrzywione drzewo o grubych konarach. Przed nim, fragment wysokiego postumentu z kamiennym dzbanem na szczycie, do którego pną się ukwiecone różowo-fioletowe pnącza. U dołu podstawy tego postumentu leżą trzy duże puste dzbany. W prawym dolnym rogu gaju znajduje się postać chłopczyka i dziewczynki, oboje ok. 5-letni, z postawioną na ziemi klatką z ptakami. Chłopczyk o ciemnych, krótkich włosach siedzi na ciemnoróżowym kocyku, ma nagi tors, jedynie od pasa w dół przepasany jest postrzępionym materiałem. Lewą ręką podpiera się o koc, prawą trzyma instrument – fletnię pana, na której przygrywa tancerkom. Po jego prawej stoi dziewczynka z brązowymi wysoko upiętymi włosami. Ubrana jest również jedynie w przepaskę na biodrach składającą się z drobnych paseczków. Jej ręce i wzrok spoczywają na dużej klatce z ptakami, która jest zasłaniana częściowo przez chłopczyka. W klatce, w górnej części znajduje się duży biały ptak z żółtym czubem, przypominający kakadu, w dolnej, ledwo widoczny zielony, przypominający papużkę. Obok dzieci, pośrodku sceny, na ubitej mocno ziemi leżą pozrywane rozrzucone kwiatki różowe i białe. W tle przedstawienia widać wznoszące się wzgórze ze ścieżką, która prowadzi do okrągłej budowli, rotundy z dachem z okrągłą wyższą wieżą – możliwe, że świątyni.

 

Kompozycja pracy jest harmonijna, oparta na symetrii, którą wyznaczają tańczące w kręgu kobiety. Naturalną bordiurą stają się dla nich umieszczone z obu stron drzewa i postument – oplecione pnącymi się różami. Sposób rozplanowania gałęzi i konarów przez artystę, ich nachylenie względem ziemi, daje wrażenie utworzenia owalnego pola, w którym z kolei drugi owal zataczają tańczące w kręgu kobiety. Wybór takiego układu świadczy o zwróceniu uwagi twórcy na szczególną doniosłość tego przedstawienia, jest niczym lampa punktowa skupiająca uwagę widzów na podniosłej chwili. Znacznie dalszy plan tworzy wzgórze w oddali z rotundą i wieżą na szczycie oraz kilkoma drzewami, w których zamglonymi, wyblakłymi kolorami artysta zaznaczył perspektywę oraz stworzył dystans tego pejzażu wobec pierwszego planu z postaciami.

Kolorystyka pracy jest delikatna, pastelowa. Wśród użytych przez artystę kolorów pojawiają się przytłumione, czasami laserunkowe róże, biele. Środkowa część obrazu zdominowana jest przez szerokie plamy barwne ciał tańczących kobiet oraz delikatnych odcieni różu, bieli i czerwieni tiulów fruwających wokół nich. Ciemniejszą bordiurę wewnątrz wyznacza listowie drzew zacieniających scenę po obydwu stronach. W ich kolorystykę wpisują się brunatne kolory i żółcienie wykorzystane na kilku pasach bordiury wykonanej z szablonu.

Przedstawienie to zostało namalowane zgodnie z akademickimi zasadami malowania fini – czyli z wielką starannością twórców przy zatarciu śladów pędzla, gładkiego, idealizującego wykończenia lica płótna, uniknięcia chropowatej faktury oraz śladów malarskiej pracy.

 

Kurtyna posiada bordiurę – ornamentowe obramowanie. Składają się na nie trzy ornamentalne pasy. Przy tworzeniu ich artyści korzystali z szablonów, które były kopiami niemieckich renesansowych ornamentów. Najbliżej przedstawienia znajduje się ornament wzorowany na okuciach, dalej ornament o charakterze renesansowej groteski z świecznikami, roślinnymi elementami, puttami, kartuszami, rogami obfitości. W centrum tej bordiury u dołu i u góry kurtyny znajduje się satyr z kobietą syreną, którzy trzymają kolejno – u dołu herb z białym łabędziem, u góry lirę. Po ich obu stronach znajdują się stylizowane maski kobiece.

Trzecią bordiurę stanowi ornament, który można byłoby scharakteryzować jako stylizowaną wić roślinną, zapewne również tworzoną z gotowych szablonów. Zielono-pomarańczowa wić z elementami podobnymi do stylizowanych kwiatów granatu, została umieszczona na bordowym tle.

Do elementów stanowiących ramę dla głównego przedstawienia należą również dwa pasy znajdujące się w dolnej partii kurtyny. Wąski ornament składający się ze złotych palmet i kwiatów na błękitnym tle oddziela ornament ze stylizowaną wstęgą od najniżej umieszczonego ornamentu – iluzjonistycznego przedstawienia lambrekinu, czyli stylizowanych, wykwintnie zawiązanych frędzli.

 

Autor tekstu audiodeskrypcji: Justyna Łabądź