Lalka

„Lalki" nie trzeba wcale uwspółcześniać. Choć bohaterowie powieści Prusa mają ponad sto lat, to ich ambicje, uniesienia i problemy pozostają ciągle aktualne. Najważniejsze tkwi bowiem w emocjach, w niemożliwej miłości, w zaskakującej aktualności stosunków społecznych. A także w wyrazistej klasowości świata – dziś rozumianej inaczej, ale przecież wciąż obowiązującej.

Jaka zasada rządzi światem, w którym żyją bohaterowie „Lalki”? Izabela Łęcka ją zna, dlatego tłumaczy Wokulskiemu las. Las jest niezrozumiały i nieludzki – piękny staje się wtedy, kiedy zadziała wyobraźnia, która stworzy w nim alejki, pałace, witraże, uporządkuje ten chaos, ten nieokiełznany żywioł.

Izabela zaczyna wszystko rozumieć w czasie balu. Krok po kroku dedukuje, co za tym wszystkim stoi, co tym rządzi, na czyją cześć jest ten bal. Wszystkich ma w garści Wokulski. Potęgę Wokulskiego zbudował pieniądz, więc może on? Może pieniądz jest na tym ołtarzu, do którego wszyscy się modlą. A skąd ten pieniądz? Z wojny, na wojnie utoczony. Więc wojna jest bogiem tego świata? Więc wszyscy tańczą, jak wojna im zagra? A czymże jest wojna? Z czego ona się bierze? Dlaczego?

Podstawowym założeniem reżyserki, Anety Groszyńskiej, było odciążenie „Lalki” od wpisanych w nią szkolnych interpretacji i skojarzeń, ucieczka z polonistycznego klinu „między romantyzmem a pozytywizmem”. Zresztą świat powieści jest zbyt obszerny i zbyt wielowarstwowy, by można dało się go wpisać w proste opozycje. Jednostka – społeczeństwo, władza – wojna, pieniądze – miłość, nauka – i pragnienie śmierci, wszystkie te ścieżki wielokrotnie krzyżują się na kartach powieści jak ścieżki w ciemnym lesie.

Spektakl brał udział w Konkursie na Inscenizację Dawnych Dzieł Literatury Polskiej „Klasyka Żywa”. Agata Groszyńska otrzymała wyróżnienie za reżyserię. Kazimierz Czapla otrzymał Złotą Maskę – Nagrodę Województwa Śląskiego za rolę najlepszą rolę męską w 2015 roku.

Fotografie

Monika Stolarska